آموزش پشتو توسط استاد علی رسول زاده

الفبایکه در پشتو ازش کار ګرفت میشود:
ا ب پ ت ټ ث ج چ ح خ څ ځ د ډ ذ ر ړ ز ژ ږ س ش ښ ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ګ ل م ن ڼ و ه هـ ی ي ې ۍ ئ.
ازجمله ث ح ذ ص ض ط ۍ ع ف ق حروف عربی است
ټ څ ځ ډ ړ ږ ښ ڼ هشت حرف فوق حروف خاص پشتو میباشد
الف ي ې و و ( زبر زیر پیش و زور کی ) که به نام حرکات نامیده میشوند حروف واول یا حروف صدا دار میباشد. متباقی حروف الفبا حروف بی صدا یا کانسونات اند. وظیفه ی حروف صدا دار بمیان اوردن سیلاب یا هیجا است در کلمه است.

الف _ طور کانسونانت
انار _ درین جا الف زبر دارد و زبر مذکور هیجای اول و نار هیجای دوم جور کرده، پس الف اول کانسونانت و الف دوم واول است.
و ـ دو قسم است :
۱ـ و ، معروف
۲ـ و ، مجهول

معروف و در بعضی موارد واول و در بعضی موارد کانسونانت است طور مثال:
ور _ و واول است
ک‌‌‌‌‌‌ډو _ ودرین صورت کانسونانت است
و مجهول_ هیچ وخت کانسونانت نیست دایم واول میباشد مثال ان
اور _ الف کانسونانت و وواول میباشد.

رسیدیم به پنج ی
_ ي معروف
ې مجهول _
ی ملین _
ۍ ثقیل تانیث _
ئ ثقیل فعلی_

1- ي معروف در بعض مورد واول اس و در بعض موارد کانسونانت.
در کلمه ( تير ) واول است زیرا حرف ( ت) را به حرکت اورده است و یا از ت و ر یک هیجا جور کرده.
در کلما ی ( یو ) یعنی یک کاسونانت است زیرا توسط زبر با و هیجا جور کرده است.

تفاوت در تلفظ ى پنجگانه در اين سه کلمه ذيل به خوبي ديده ميتوانيد:
سړى (مرد) _ مفرد.
سړي ( مردم) _ جمع.
سړې اوبه ( آب سرد)....

د دې لپاره چه د ( ى ) ګانو په توپير پوه شو په دې درې کلمو کې يې لولو:
سړى _مفرد.
سړي _جمع.
سړې _ لکه سړې اوبه.....
په داسې حال کې چه درې واړه د (س، ړ، او ى) څخه جوړې شوې دي. يوازې تو پير يې په ى. کې دى.
دا مثال مې د دې لپاره راوړ چې د ( ى) په تلفظ کې ډېر دقت وکړئ.

بطو ر خلاصه :
تفاوت در تلفظ ى پنجگانه در اين سه کلمه ذيل به خوبي ديده ميتوانيد:
سړى (مرد) _ مفرد.
سړي ( مردم) _ جمع.
سړې اوبه ( آب سرد)....
استادمحترم رسولزاده صاحب تلفظ ى پنجګانه را براى تان صوتى ثبت کرده اند.
ډوډۍ ( نان )
و خورئ (بخورید

۲ - ې مجهول: این ی در دری هم وجود دارد طور مثال در کلمه ی شیر همان حیوان درنده. ولی در دری کدام سمبول ندارد.
این ی را بخاطری مجهول نام ګذاری کرده که در وقت ساختن الفبای پشتو برای عربها مجهول بود.
مثال های ې مجهول در پشتو :
ادې یعنی مادر
ډېر یعنی زیاد
شلومبې یعنی دوغ ...
این ې در شروع کلمه یا هیجا نه میاید.
این ې تنها واول است و طور کانسونانت امده نه میتواند.
۳ - ی ملین : این ی هیچ نقط ندارد و دایم کونسونانت است مانند خ، ر، ب....
خصلت این ی برای حرف ما قبل خود زبر رت تعیین میکند و خودش صدای ی میدهد مانند:
سړی یعنی مرد . پیش از ی که ړ امده همان ړ زبر دارد
سپی یعنی سګ، درینجا هم پ زبر دارد.
لرګی یعنی چوب، درینجا هم ګ زبر دارد. این ی در دری وجود دارد مانند وی یعنی او .
۴- ۍ ثقیل تانیث : مثالهایش
ګاډۍ یعنی ګادی
لنګۍ یعنی لنګی
نجلۍ یعنی دختر
ډوډۍ یعنی نان
۵ - ئ ثقیل فعلی: این ئ تنها در افعال میاید مانند:
و خورئ! یعنی بخورید!
و ځغلئ ! بدوید!
درکلمات فوق طور امر امده ولی در بعض موارد بدون امر میایدمانند : تاسي ډوډۍ خورئ، یعنی شما نان و یا غذا میخورید.
این دو یای ثقیل هم کانسونانت است و هیچ وقت واول امده نه میتواند. این دو ی خود شان اواز ی میدهد و تعیین کننده ی زورکی برای حرف ما قبل خود میباشد.
در لسان دری تلفظ زورکی وجود ندارد.

برای اموختن تلفظ حروف 8 گانه پشتو که عبارت است از ( ټ، ځ، څ ، ډ ، ړ، ږ، ښ و ڼ ) ، چند جملات کوتا که در ان ېکى از حروف مذکور آمده باشد.
مثلآ:
احمد ټکر وکړ. _ احمد تصادم کرد.
احمد خوږ شو. _ احمد افګار شد.
احمد ډودۍ خوري _ احمد نان ميخورد.
خلک ځغلي _ مردم مي دوند.
احمد څه کوي؟ _ احمد چه مې کند؟
احمد ښونکى دى. _ احمد معلم است.
احمد کتاب راوړ. _ احمد کتاب آورد.
احمد يو بڼ لري. _احمد يک باغ دارد.
درس اينده، در مورد گردان نمودن مصدر خواهد بود.

صرف مصدر رفتن; تلل:
جاري حالت :
زه ښونځي ته ځم. _ من به مکتب مى روم.
موږ پوهنتون ته ځو. _ ما به دانشګاه مى رويم.
ته هټۍ ته ځې. _ شما به دوکان مى رويد.
تاسې غونډي ته ځئ. _ شما به جلسه مى رويد.
دى بازار ته ځي.(مذکر) _ او به بازار ميرود.
دا کور ته ځي. (مؤنث) _او به خانه ميرود.
دوى روغتون ته ځي. _ آنها به شفاخانه مى روند.

ماضي : ( ماضې مطلق)
زه ښونځي ته لاړم. _ من به مکتب رفتم.
موږ پوهنتون ته لاړو._ ما به دانشګاه رفتيم.
ته هټۍ ته لاړې. _شما به دوکان رفتيد.
تاسې(تاسو) غونډه ته لاړئ. _ شما به جلسه رفتيد.
دى بازار ته لاړ . _ او به بازار رفت.
دا کور ته لاړه. _ او به خانه رفت.
دوى روغتون ته لاړل. _ آنها به شفاخانه رفتند.
دوى روغتون ته لاړې. _ آنها به شفاخانه رفتند.
راتلونکى درس ماضي قريب او ماضي بعيد.

ماضى قړيب
تلل: (مصدر فعل رفتن).
زه ښونځي ته تللئ يم. _ من به مکتب رفته ام.
زه ښوونځي ته تللې یمه. من به مکتب رفته ام.
موږ پوهنتون ته تللي يو. _ ما به دانشګاه رفت ايم.
ته هټۍ ته تللئ يې_ شما به دکان رفته ايد.
ته هټۍ ته تللې یې. شما به دکان رفته ااید.
ته کور ته تللې يې. _ شما به خانه رفته اېد.
تاسې غونډي ته تللي يئ[ یاست]. شما به جلسه رفته ايد.
(جمع مونث) تاسې غونډي ته تللې يئ [ یاست ]. شما به جلسه رفته ايد.
دى بازار ته تللى دئ. _ او به بازار رفته اند.
دا کور ته تللې ده. _ او به خانه رفته اند.
دوى بازار ته تللي دي. _ آنها به بازار رفته اند
دوى کور ته تللي دي. _ آنها به خانه رفته اند.

ماضى بعيد:
تلل (مصدر فعل رفتن).
زه مکتب ته تللئ وم. _من به ومکتب رفته بودم.
زه مکتب ته تللې ومه. من به مکتب رفته بودیم.
موږ پوهنتون ته تللي وو. _ ما به دانشګاه رفته بوديم.
ته هټۍ ته تللئ وې. _ شما به دوکان رفته بوديد.
ته کور ته تللې وې. _ شما به خانه رفته بوديد.
تاسي هټۍ ته تللي وئ[واست]._ شما به دوکان رفته.
دى بازار ته تللئ و. _ او به بازار رفته بود.
دا کور ته تللې وه. _ او به خانه رفته بود.
دوى غونډه ته تللي ول. _ آنها به جلسه رفته بودند.
دوى کور ته تللي وې. _ آنها به خانه رفته بودند.